Rhantus suturalis

DE LARVE VAN DEZE ZWEMKEVER HEEFT DE TYPISCHE KENMERKEN VAN ALLE WATERROOFKEVERLARVEN: het gelede lichaam, de platte kop, de sikkelvormige kaken, en niet te vergeten de enorme vraatzucht. Elke muggenlarf die in bereik van de kaken komt wordt gegrepen en verslonden. Volgens sommige onderzoeken tot zo'n 30 per dag! Ze moeten zoveel vreten om in korte tijd groot te worden: na drie weken zijn ze volgroeid. In hun blinde voedingsdrift vergrijpen ze zich ook aan familieleden die niet fel genoeg van zich afbijten... Als één te opdringerig wordt naar een ander lijken het soms net wilde katten: na een flitsende beweging staan ze met dreigend opengesperde kaken tegenover elkaar. Alleen met goed gevulde magen en voldoende ruimte doen ze minder aan kannibalisme. Dan hangen ze vredig naast elkaar in de waterplanten. Onbewust kunnen ze elkaar ook helpen: het is gebleken dat larven in groepen meer vangen dan eenzame exemplaren.
De larven op deze foto's zijn nakomelingen van de kever op de vorige bladzijde. De ontwikkeling verliep snel: begin augustus waren ze net uit het ei, en op 24 augustus waren ze al uit het water! Omdat de poeltjes waarin ze leven vaak snel uitdrogen is het voor de muggenlarven én de keverlarven een race tegen de kalender om op tijd weg te zijn.
Rhantus larven hebben zwemharen op de poten en kunnen daardoor aardig zwemmen, maar lang niet zo snel als de volwassen kever. Ze zwemmen bovendien graag vlak over vaste objecten en waterplanten, waar de poten dan min of meer overheen "scharrelen".

De larven kunnen, in het water zwevend, met de achterlijfspunt aan het wateroppervlak hangen om lucht te halen zoals rechts te zien is. Maar meestal houden ze zich daarbij aan waterplanten vast of ze staan op de bodem. Om lucht te halen duwen de larven hun achtereinde tegen de waterspiegel. In de spits van het achterlijf eindigen de twee "hoofd luchtbuizen" (trachaea) in twee openingen, die met de lucht boven het water in contact worden gebracht. De spits werkt zo als een soort snorkel of siphon. Bij veel waterkeverlarven zitten aan de achterlijfspits ook twee staartaanhangsels (cerci). Typerend voor het Rhantus geslacht is dat deze over de hele lengte bezet zijn met korte en lange "haren" (seti). De staartaanhangsels stabiliseren de siphon, zodat die in de juiste positie blijft, ook als de larve zwevend aan het wateroppervlak hangt. Er is sprake van een complex spel van de wel- of niet- waterafstotende eigenschappen van de genoemde lichaamsdelen om effectief gebruik te maken van het oppervlaktespannings"vlies". De larven hebben uiteraard geen luchtvoorraad onder dekschilden zoals de kevers, ze hebben alleen de veel kleinere luchtvoorraad in de tracheae. Waarschijnlijk hebben ze ook huidademhaling onder water, maar de jonge larven komen toch vrij snel terug naar de oppervlakte en blijven daar ademend hangen. De wat oudere larven kunnen verbazend lang onder water blijven. Misschien dat de dunne buikhuid bij de oudere larf meer zuurstof uit het water doorlaat.

Als tijgers tussen schapen houden de larven van Rhantus suturalis duchtig huis onder de muggenlarven. De weerloze diertjes kunnen alleen maar met een snelle beweging ontkomen, en vaak is de keverlarve sneller... De slachtoffers worden doorboord en vastgeklemd met de genadeloze tangvormige kaken. Net zoals bij de larven van de geelgerande watertor zijn deze voorzien van een kanaaltje (eigenlijk een afgesloten groef). Door de kanaaltjes wordt een giftig, eiwitoplossend enzym in de prooi geperst, waarna de ontstane voedselbrij wordt opgezogen. Het proces van inspuiten en opzuigen wordt steeds herhaald en is door het transparante pantser goed te volgen: er stroomt een bruine vloeistof door een centrale buis, die zich in de kop vertakt, de kaken in en weer terug. De eerste spijsvertering vindt dus buiten het lichaam van de keverlarve plaats. De maaltijd wordt meestal ademhalend met de staartpunt aan het wateroppervlak genuttigd. Als de muggenlarve grotendeels verteerd is, lijkt het alsof de keverlarve ook happen uit de voedselbrij neemt. (De larve van de geelgerande waterkever kan dat niet, die heeft een gesloten mondspleet). Tenslotte wordt de muggenlarve, waarvan alleen nog een slap vel over is, losgelaten en meteen wordt er weer gretig naar de volgende buit uitgekeken.

De larven groeien dankzij hun proteïnendieet erg snel. Ze vervellen drie keer. Links, allemaal op dezelfde schaal: een larve van ongeveer twee weken oud naast ééntje die enkele dagen uit het ei is; op het onderste plaatje een muggenlarve. De jonge larve is niet veel groter dan een muggenlarve, dus een in groei achtergebleven larfje loopt kans zelf gesnapt te worden; zie ook de weblink onderaan de pagina. Rechts: twee plaatjes van dezelfde oudere larve. De dikke, witte buikjes van de volgroeide larven vallen op als ze zich op hun rug draaien tijdens het zwemmen. Na drie weken zijn ze ongeveer 15 millimeter lang geworden en volgroeid. Ze blijven dan langer onder water en zijn minder beweeglijk.

Uiteindelijk kruipt de larve de oever op en zoekt een beschermd plekje, bijvoorbeeld onder afgevallen beukebladen, om te gaan verpoppen. Daar graaft hij een ondiep, min of meer rond holletje in de vochtige modder. De wand van het holletje wordt egaal gemaakt en "gevernist" met een uithardende vloeistof die de larve afscheidt. Hij gaat dan op zijn zij liggen in een gebogen houding om het popstadium in te gaan.

Volgende bladzijde : HET POPSTADIUM