Deze kolonie klokdiertjes (eencellige organismen) stralen blauw in het licht van de flitser. Het hoornblad van deze foto was helemaal overgroeid met dit soort kolonies. Voor het blote oog lijken de kolonies plukjes schimmel. De steeltjes lijken allemaal apart op de planten te staan, in dat geval is het geen echte kolonie, maar een groep. Als het toch 'trossen' op enkele grotere stelen zijn, zouden het kolonies van een Carchesium soort kunnen zijn. Omdat het moeilijk te zien is, is deze mogelijkheid niet uitgesloten. Het zijn relatief grote klokdiertjes: de cellen meten ruwweg 200 μm, veel steeltjes minstens 1 mm. De steeltjes kunnen bij een schrikreactie als een kurketrekker ingetrokken worden, waarbij ook de trilhaarkrans ingestulpt wordt..

Klokdiertjes vallen systematisch onder de stam Protozoa, eencellige organismen, ook bekend als oerdiertjes, infusiediertjes, infusoriën. Binnen die stam staan ze in de klasse Ciliata, wimperdiertjes en daarbinnen in de orde Peritricha. Het prefix Peri- kan betekenen 'rondom', maar het zou equivalent kunnen zijn aan Latijns circum- en dan klopt het beter. Want de cilia, de trilharen, (de -trichida in de naam) staan in een cirkel op de bovenrand. Dit in tegenstelling tot de Holotrichida, die trilharen over de hele celwand verspreid hebben. De cirkel met trilharen loopt spiraalvormig naar de mond, daar zijn de cilia samengegroeid zijn tot een undulerend membraan. De haren zwepen het omringende water tot een relatief sterke wervelstroom richting de mond, voedseldeeltjes worden opgenomen en andere deeltjes verwijderd.

Klokdiertjes komen vaak voor als vrijzwemmende individuen. Er worden twee onderordes aangegeven: enkele soorten zetten zich nooit vast en vallen onder de Mobilina, maar de meeste gaan zitten op een geschikt substraat (ondergrond) en zijn in de onderorde Sessilina geplaatst. Aan hun achtereind hebben deze klokdiertjes de Scopula, een omgevormd trilhaartjes veld zonder trilharen, wat de steel afscheidt. Stelen kunnen lang of kort zijn, intrekbaar of star. Klokdiertjes kunnen zich ook weer losmaken van hun steel, om vrij te zwemmen naar een andere geschikte plek.

De meeste gegevens in de laatste twee alinea's hierboven uit Streble & Krauter (1973).

Waarom zouden klokdiertjes 'vast willen zitten'? Ik heb nog geen verklaring gevonden. Misschien energiebesparing? De kracht, die anders verdeeld moet worden tussen voortstuwing en voedsel binnenhalen, komt nu volledig ten goede aan het binnenhalen van voedsel. De steel geeft een goede verankering, waardoor de wervelstroom sterk kan zijn zonder dat het diertje zichzelf wegstroomt. Het is maar een eigen idee...

Klokdiertjes hebben een aandeel in de 'reactors' van rioolwaterzuiveringen, volgens Eisenman et al. (2001) werd bij hun onderzoek zo'n 14% van de kleine deeltjes door een Epistylis soort weggevangen.

Literatuur: (Zie ook de Literatuurlijst Microscopische objecten).

Eisenmann H, Letsiou I, Feuchtinger A, Beisker W, Mannweiler E, Hutzler P, Arnz P. Interception of small particles by flocculent structures, sessile ciliates, and the basic layer of a wastewater biofilm. Appl. and Environ Microbiology 2001 Sep;67(9):4286-92.
doi: 10.1128/AEM.67.9.4286-4292.2001. PMID: 11526035; PMCID: PMC93159. Gelezen 5 apr 2024.

Streble,H & Krauter, D (1973) Das Leben im Wassertropfen. Kosmos Gesellschaft der Naturfreunde. Franckh'se Verlagshandlung Stuttgart 1978. (75-76 en 248-249).