MICROCOSMOS.NL - Waar leven de dieren in de sloot?

ALGEMEEN   DE OPPERVLAKTE   DE WATERPLANTEN   DE BODEM

De bodem is de de duistere ondergrens van sloot en plas, waar de vaste grond niet altijd duidelijk begrensd is en het licht vaak nauwelijks doordringt. Dit de plaats waar bijna alle waterdieren naar toe vluchten bij dreigend gevaar van bovenaf. Sommige schieten eerst in de waterplanten, als die ruw bewogen worden laten ze zich tenslotte toch naar de bodem zakken. Daar vinden ze stenen, modder en zand om zich onder te verschuilen. Veel soorten verlaten de bodem nooit en gaan zelfs verder dan de ondergrens door zich in de bodem te graven. Dat zou niet kunnen als er geen voedsel was en dat is er dan ook rijkelijk aanwezig: afval (detritus) en algen vormen een bijna onuitputtelijke voedselbrij voor soorten die de bodemmassa filtreren en zeven. Ze hebben vaak speciale ademhalingsorganen om voortdurend beneden te kunnen blijven. Andere, rovende soorten jagen op deze afvalverwerkers.

Mosselkreeftjes, wormen (tubifex) en diverse (rode) muggenlarven zijn afvalverwerkers in de detrtiuslaag. Ze hebben daar filterorganen voor, die heel complex kunnen zijn. Het fraaist is misschien wel het filterorgaan van de rattenstaartlarven (zweefvliegensoorten) die in ronduit smerige milieus uitstekend gedijen, mits het water niet dieper is dan de lengte van hun telescopische adembuizen. Iets hoger op de bodem woelen Duikerwantsen met hun schepvormige voorpootjes de afvallaag om en zeven er, met behulp van zeefharen, eetbare deeltjes uit.

De modderkever en zijn larve graven zich in de bodem en maken jacht op muggenlarven, evenals de larve van de gaasvlieg. Enkele soorten libellenlarven, zoals de platbuik, liggen ingegraven met een gedeelte van de ogen net boven de bodem en grijpen met hun tangvormige onderlip prooien die over de bodem lopen of zwemmen. Ook soorten, die geen uitgesproken bodemdieren zijn, zoeken er naar voedsel: waterkevers snuffelen er naar wormpjes, evenals brasems en andere vissen. Vogels zoals de wilde eend en het waterhoen kunnen ook "van de vloer eten" als het water niet te diep is - het zogenaamde grondelen van de wilde eend waarbij hij op zijn kop lijkt te staan.